Zatroszcz się o siebie – mammografia nie tylko w różowy październik
2025-12-04
Premiera raportu Koalicji Onkozdrowia Kobiet „Dogonić Europę – zdrowie kobiet w Polsce, perspektywa onkologiczna”
8 grudnia 2025 r. w Warszawie Koalicja Onkozdrowia Kobiet zaprezentowała swój pierwszy raport: „Dogonić Europę – zdrowie kobiet w Polsce, perspektywa onkologiczna”. To jedno z najpełniejszych opracowań poświęconych onkologicznemu zdrowiu kobiet w Polsce – pokazujące, gdzie jesteśmy na tle Unii Europejskiej i co trzeba zmienić, by Polki mogły być leczone szybciej, skuteczniej i bezpieczniej.
Koalicja, którą tworzą: Fundacja OmeaLife – Rak Piersi Nie Ogranicza, Fundacja OnkoCafe – Razem Lepiej, Stowarzyszenie Eurydyki, Stowarzyszenie na Rzecz Walki z Rakiem Jajnika Niebieski Motyl oraz Stowarzyszenie Ruch Onkologiczny PARS, powstała w czerwcu 2025 r. z inicjatywy organizacji pacjenckich. Jej celem jest równa, szybka i bezpieczna opieka dla kobiet z nowotworami w Polsce oraz realny wpływ głosu pacjentek na zmiany systemowe.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.
Konferencja: eksperci, dane i głos pacjentek
Konferencję poprowadziły:
- Anna Kupiecka, prezes Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej,
- Magdalena Kardynał, prezes Fundacji OmeaLife – Rak Piersi Nie Ogranicza, reprezentantka Stowarzyszenia Niebieski Motyl.
W debacie udział wzięli współautorzy i eksperci komentujący raport:
- dr n. med. Anna Dańska-Bidzińska, specjalista w dziedzinie położnictwa i ginekologii oraz ginekologii onkologicznej, zastępca kierownika w Klinice Ginekologii Onkologicznej Narodowego Instytutu Onkologii w Warszawie,
- dr n. o zdr. Michał Chrobot, Prezes Polskiego Towarzystwa Koderów Medycznych,
- prof. dr hab. med. Renata Duchnowska, specjalista w dziedzinie onkologii klinicznej, Kierownik Kliniki Onkologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie,
- prof. Radosław Mądry, Prezes Zarządu Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej, dyrektor Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Klinicznego Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu,
- dr n. med. Katarzyna Pogoda, specjalista w dziedzinie onkologii klinicznej, Klinika Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej–Curie – Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie, Przewodnicząca Sekcji Raka Piersi Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej.
Podczas wystąpienia otwierającego Anna Kupiecka podkreśliła, że za każdą liczbą w raporcie stoi konkretna kobieta – mama, córka, siostra, przyjaciółka – a różnica między Polską a Europą to lata życia, które można było uratować, oraz miesiące, których pacjentkom nikt nie odda. Polki częściej chorują na nowotwory ginekologiczne niż średnia w UE, a jednocześnie rzadziej przeżywają chorobę – co wymaga zdecydowanej reakcji państwa i systemu ochrony zdrowia.
Polska w tyle za Europą: mocne dane z raportu
Raport pokazuje, że:
- w raku trzonu macicy notujemy ok. 38 zachorowań na 100 tys. kobiet (UE: 27),
- w raku jajnika – 23 na 100 tys. kobiet (UE: 16),
- w raku szyjki macicy – 19 na 100 tys. kobiet (UE: 12).
Jednocześnie Polska przeznacza jedynie ok. 2% wydatków zdrowotnych na profilaktykę, co ogranicza możliwości wczesnego wykrywania chorób nowotworowych.
Raport zwraca uwagę, że różnice między Polską a krajami UE w dostępie do nowych terapii rosną – szczególnie tam, gdzie zastosowanie leczenia jest uzależnione od wyników badań predykcyjnych. Wciąż brakuje realnego, szerokiego dostępu do diagnostyki molekularnej, co bezpośrednio przekłada się na możliwość kwalifikacji pacjentek do nowoczesnych terapii.
Jak czytamy w komentarzu prof. dr hab. Radosława Mądrego:
„W opiece nad pacjentkami z nowotworami ginekologicznymi potrzebujemy takiej organizacji diagnostyki i leczenia, która pozwoli na maksymalne wykorzystanie dostępnych technologii oraz doświadczenia klinicznego zespołów. Jednym z kluczowych elementów jest możliwość jak najwcześniejszej oceny molekularnej - najlepiej już na etapie biopsji. Gdyby na tym etapie można było wykonać pełne badania molekularne, czas oczekiwania na diagnozę byłby skrócony, a cały proces terapeutyczny mógłby być planowany szybciej i bardziej precyzyjnie. W praktyce oznacza to, że jeszcze przed podjęciem decyzji o leczeniu dysponowalibyśmy pełnym profilem choroby, łącząc ocenę kliniczną, radiologiczną i molekularną. To znacząco poprawiłoby bezpieczeństwo i jakość leczenia. Dziś, niestety, refundacja diagnostyki molekularnej dopiero w warunkach hospitalizacji sprawia, że pacjentki czekają dłużej niż powinny - a my tracimy czas, który w onkologii ma ogromne znaczenie”.
Raport szczegółowo opisuje także bariery formalne i finansowe związane z diagnostyką histopatologiczną i molekularną – w tym brak pełnej standaryzacji, niedoszacowane finansowanie oraz niechęć części świadczeniodawców do ponoszenia kosztów badań niezbędnych do optymalnego zaplanowania leczenia.
Jak wskazuje w swoim komentarzu dr n. o zdr. Michał Chrobot:
„W Polsce brakowało algorytmów diagnostycznych, standaryzacji wykonania badań, ale to mają wprowadzać kluczowe wytyczne Krajowej Sieci Onkologicznej. To oczywiście połowa sukcesu, bo ważniejsza jest ich faktyczna implementacja do postępowania w ośrodkach. Brak jest także właściwego i kompleksowego finansowania, co skutkuje niechęcią części świadczeniodawców do ponoszenia kosztów diagnostyki, rekomendowanej przez towarzystwa naukowe, a co najważniejsze niezbędnej do ustalenia optymalnego planu leczenia”.
Leczenie zabiegowe: potrzeba mądrej koncentracji
Raport pokazuje również, że operacje onkologiczne kobiet w Polsce są wykonywane w zbyt wielu ośrodkach. Pacjentki często trafiają do szpitali, w których zabiegi onkologiczne są wykonywane rzadko, co przekłada się na jakość leczenia.
W krajach takich jak Holandia czy państwa skandynawskie operacje raka jajnika zostały skoncentrowane w wyspecjalizowanych centrach – co poprawiło wyniki terapii. Raport wskazuje na potrzebę „mądrej koncentracji” leczenia zabiegowego także w Polsce – w ośrodkach o największym doświadczeniu i stałych, wyspecjalizowanych zespołach operacyjnych.
Głos pacjentek: wyniki ankiety Fundacji OnkoCafe
Ważnym uzupełnieniem danych epidemiologicznych jest ankieta przeprowadzona przez Fundację OnkoCafe – Razem Lepiej wśród kobiet z rakiem trzonu macicy (125 uczestniczek, 16 pytań).
Wyniki pokazały m.in., że:
- 6 na 10 pacjentek w momencie diagnozy nie usłyszało od lekarza o możliwości wykonania badań molekularnych, choć od tych badań często zależy dostęp do nowoczesnych terapii, w tym immunoterapii,
- kobiety wskazują na brak spójnej, opisanej ścieżki opieki,
- pacjentki często same szukają informacji o badaniach i leczeniu, a wiadomości otrzymują zbyt późno.
Jak czytamy w komentarzu dr n. med. Anny Dańskiej-Bidzińskiej, kobiety najbardziej potrzebują dziś silnej struktury systemu: jednego zespołu i jednej, dobrze opisanej drogi opieki. Ośrodki pracujące w modelu stałych, wyspecjalizowanych zespołów pokazują w Europie, że takie połączenie wiedzy, organizacji i komunikacji przynosi realnie lepsze wyniki.
Rak piersi – postęp w leczeniu, wciąż słaba profilaktyka
Raport pokazuje, że w obszarze raka piersi w ostatnich latach osiągnięto duży postęp w dostępie do terapii – polskie pacjentki mogą korzystać z wielu nowoczesnych leków porównywalnie z pacjentkami w Europie Zachodniej. Jednocześnie profilaktyka i wczesna diagnostyka nadal pozostają jednym z najsłabszych punktów systemu.
Dr n. med. Katarzyna Pogoda podkreśla w swoim komentarzu:
„Kluczowym zadaniem na najbliższe lata będzie więc połączenie tych dwóch elementów: dalszej poprawy dostępu do skutecznego leczenia z równoczesnym wzmocnieniem profilaktyki i edukacji zdrowotnej. Tylko wtedy potencjał nowoczesnych terapii będzie w pełni wykorzystany, a Polki zyskają szansę na rokowania porównywalne z pacjentkami w najlepszych systemach opieki onkologicznej w Europie”.
Co trzeba poprawić i jak to zrobić – pełne rekomendacje raportu
Koalicja Onkozdrowia Kobiet zaprezentowała raport podczas konferencji prowadzonej przez Annę Kupiecką z Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej i Magdalenę Kardynał z Fundacji OmeaLife. Dokument jasno pokazuje, że kierunek zmian jest gotowy i opisany. W raporcie przedstawiono następujące rekomendacje działań (w pełnym, niezmienionym brzmieniu):
- Przeprowadzenie audytu przyczyn niewielkiego zainteresowania absolwentów studiów lekarskich podjęciem specjalizacji związanych z diagnostyką oraz leczeniem chorób nowotworowych.
- Nawiązanie współpracy z organizacjami zrzeszającymi studentów medycyny oraz absolwentów tych kierunków w sprawie wypracowania zmian niezbędnych dla zwiększenia liczby osób kształcących się w dziedzinach związanych z diagnostyką oraz leczeniem chorób nowotworowych.
- Wprowadzenie narzędzi informatycznych oraz kontrolnych umożliwiających analizę zbieżności schematu postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w poszczególnych ośrodkach z wytycznymi postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w dziedzinie onkologii.
- Rozbudowanie programu „Zdrowe Dane” o informacje dotyczące kompletności diagnostyki onkologicznej, w tym badań predykcyjnych oraz diagnostyki genetycznej i molekularnej.
- Realizacja przepisów prawa powszechnie obowiązującego odnoszących się do monitorowania jakości oraz efektywności opieki onkologicznej wraz z zapewnieniem publicznej dostępności tych informacji.
- Wdrożenie powszechnego systemu monitorowania opinii pacjentów onkologicznych jako elementu oceny jakości opieki onkologicznej w ramach publicznego systemu ochrony zdrowia.
- Podjęcie zdecydowanych działań prowadzących do koncentracji leczenia zabiegowego, w tym poprzez wprowadzenie okresu przejściowego, po którego upływie ośrodek nieposiadający odpowiedniego doświadczenia oraz odpowiednio doświadczonej kadry nie mógłby przeprowadzać planowych zabiegów chirurgicznych.
- Opracowanie przez Ministerstwo Zdrowia, towarzystwa naukowe oraz konsultantów krajowych cyklicznie aktualizowanej mapy drogowej w celu zapewnienia zbieżności schematu leczenia refundowanego z wytycznymi międzynarodowych towarzystw naukowych.
- Uregulowanie statusu koordynatorów opieki onkologicznej poprzez wskazanie zaszeregowania tej grupy w regulacjach płacowych oraz stworzenie stabilnych warunków kształcenia i rozwoju zawodowego personelu.
- Przywrócenie stabilności finansowej systemu ochrony zdrowia w części związanej z finansowaniem świadczeń z zakresu diagnostyki i leczenia onkologicznego w celu zapewnienia faktycznie bezlimitowego charakteru tego rodzaju świadczeń.
Pełny raport do pobrania
Raport Koalicji Onkozdrowia Kobiet „Dogonić Europę – zdrowie kobiet w Polsce, perspektywa onkologiczna” jest dostępny w wersji elektronicznej na stronie Fundacji OnkoCafe:
https://onkocafe.pl/publikacje/
Raport powstał przy wsparciu partnerów: AstraZeneca, Bayer, GSK , MSD, Novartis oraz Roche.
Koalicja zapowiada dalsze działania na rzecz wdrażania rekomendacji w praktyce oraz kontynuację monitorowania sytuacji "onkozdrowia" kobiet w Polsce.
