Dnia 27.02.2017 r. wzięliśmy udział w szkoleniu zorganizowanym przez Polską Koalicję Pacjentów Onkologicznych, Rzecznika Praw Pacjenta oraz Ogólnopolską Federację Organizacji Pozarządowych w ramach projektu ?Obywatele dla Zdrowia?, który został stworzony z myślą o rozwoju dialogu społecznego w obszarze ochrony zdrowia. Tematem szkolenia był ?Aktywny udział organizacji pacjentów w konsultacjach społecznych i procesach stanowienia prawa?.
Założenia projektu to m.in. podniesienie kompetencji organizacji pacjenckich z zakresu partycypacji społecznej w procesach legislacyjnych, co ma w efekcie doprowadzić do trwałego udziału tych organizacji w dialogu społecznym dotyczącym ochrony zdrowia. Aby taki dialog był skuteczny potrzebne jest wypracowanie programu współpracy organizacji pozarządowych z Ministerstwem Zdrowia i innymi ministerstwami w przypadku, gdy ich działania mają, lub mogą mieć, wpływ na szeroko rozumianą ochronę zdrowia w Polsce. Ważnym narzędziem jest również stały monitoring skutków regulacji już wprowadzonych w życie.
Spotkanie w Warszawie było pierwszym z cyklu spotkań, które odbędą się we wszystkich województwach. Celem ich jest nie tylko przekazanie wiedzy na temat możliwości udziału obywateli w wypracowaniu pro-społecznych zmian systemowych w obszarze ochrony zdrowia, ale również zebranie informacji zwrotnych w tym zakresie od uczestników spotkań za pomocą ankiety badawczej oraz dyskusji ?na żywo? w trakcie szkolenia. W efekcie tej współpracy powstanie praktyczny poradnik dla organizacji pozarządowych działających w obszarze ochrony zdrowia dotyczący partycypacji społecznej oraz możliwości i roli aktywnego udziału dialogu społecznym.
Na wstępie otrzymaliśmy kilka informacji przypominających nam jakie są rodzaje aktów prawnych obowiązujących na terenie Rzeczpospolitej Polskiej, gdzie szukać owych aktów, a także jakie istnieją sposoby i poziomy konsultowania. Wspólnie określiliśmy także dlaczego chcemy konsultować oraz jakie są główne cele konsultacji. Ogólnie ujęcie wszystkich omawianych punktów sprowadza się do najważniejszej sprawy - pacjent staje się partnerem w określaniu standardów opieki nad nim oraz w tworzeniu polityki zdrowotnej Rzeczpospolitej Polskiej.
Jednym z punków spotkania była prezentacja na temat jak proces konsultacyjny przebiega w innych krajach. Modelowym przykładem jest tutaj Holandia, w której większość regulacji w obszarze ochrony zdrowia wychodzi od organizacji zrzeszających pacjentów lub lekarzy, czyli od środowisk stosujących owe uregulowania lub podlegających im w ramach codziennej egzystencji. Zgłoszenie potrzeby wydania regulacji lub nowelizacji istniejącego przepisu poprzedzone jest wnikliwymi badaniami i dogłębną analizą. W efekcie powstające regulacje są mocno osadzone w realiach i tym samym nie wymagają częstych zmian. Zasadnym wydaje się tutaj zwrócenie uwagi na fakt, że pomimo iż dokument rekomendowany do stosowania w zakresie procesu zasięgania opinii na różnych etapach pracy nad regulacją wydany decyzją Komitetu Rady Ministrów w roku 2009 zawiera 13 etapów składających się na całość prac, to organizacje pozarządowe zapraszane są do konsultacji najczęściej dopiero w trakcie etapu 11. Rzadko zdarza im się uczestniczyć w etapach wcześniejszych. Należy tutaj zauważyć, że nie zawsze wynika to ze złej woli partnerów. Dialog społeczny jest narzędziem, którym polska ?młoda? demokracja dopiero uczy się posługiwać. Przedstawiciele organów państwowych nie do końca uświadamiają sobie znaczenie realnego doświadczenia jakim dysponują organizacje pozarządowe, a one same nie nauczyły się jeszcze skutecznego przedstawiania tych doświadczeń jako narzędzia służącego stanowieniu prawa odpowiadającego na potrzeby i realia społeczne. Wniosek; należy włączać się w procesy legislacyjne na jak najwcześniejszym etapie, najlepiej na etapie tworzenia polityk publicznych, np. poprzez inicjatywy organizacji społecznych dotyczące potrzeb stworzenia lub nowelizacji regulacji w określonych obszarach. Ważnym i trudnym zadaniem jest tutaj spojrzenie na problemy w szerszej perspektywie i wypracowanie sposobów pogodzenia sprzecznych często interesów poszczególnych organizacji. Jest to jednak etap niezbędny w budowaniu podstaw dialogu społecznego, który jest pojęciem o wiele szerszym niż konsultacje.
Przedstawiciel Biura Rzecznika Praw Pacjenta, przypominał jakie jest prawne umocowanie tego organu w Rzeczpospolitej Polskiej oraz jakie kompetencje zostały mu przydzielone ustawowo, co determinuje jego rolę w systemie ochrony zdrowia. Po krótkiej dyskusji przedstawiciele organizacji pacjenckich doszli do wniosku, że są one nie wystarczające. W związku z tym należałoby wyjść z inicjatywą ich rozszerzenia. Podniesiony został również, niestety wciąż aktualny temat problemów komunikacyjnych na linii pacjent-lekarz, a także pacjent-administracja placówki medycznej. Jednak ten problem można rozwiązać jedynie poprzez przekonanie uczelni szkolących przyszłych lekarzy oraz podmiotów leczniczych o potrzebie wdrażania szkoleń z tego zakresu. Nie jest to działanie związane z procesem stanowienia prawa, ale wpisuje się ono w ramy dialogu społecznego.
Ostatnie z punktów szkolenia dotyczyły przypomnienia jak właściwie należy określać cel, który organizacja chce osiągnąć, aby można było wyznaczyć jasno wiodące do niego ścieżki oraz o znaczeniu roli lidera organizacji. Jest to ważne również w kontekście udziału w procesach stanowienia prawa.
Mamy nadzieję, że współpraca organizacji pacjenckich w ramach szkolenia przyniesie nam wszystkim korzyść w postaci poradnika, który wszystkim nam ułatwi budowanie trwałych więzi nie tylko pomiędzy nami, ale również na linii dialogu z organami państwowymi
