Rak endometrium inaczej rak błony śluzowej trzonu macicy jest jednym z najczęściej występujących nowotworów u kobiet. Jak wynika z Krajowego Rejestru Nowotworów w 2020 r. choroba ta dotknęła ponad 6,6 tys. Polek. W większości przypadków rak endometrium diagnozowany jest u kobiet w wieku pomenopauzalnym  a  średni wiek w chwili rozpoznania choroby wynosi 62 lata. Pomimo, że nowotwór ten daje dość oczywiste objawy a zdiagnozowanie go we wczesnym stadium, w którym nowotwór ogranicza się wyłącznie do mięśnia macicy daje dużą szansę na całkowite wyleczenie to niestety w Polsce na przestrzeni lat 2005-2017 zachorowalność na raka trzonu macicy wzrosła o 44%, a umieralność ponad 120%. We wczesnym stadium zaawansowania choroby podstawę leczenia stanowi radykalny zabieg operacyjny polegający na wycięciu macicy, przydatków (jajników i jajowodów obustronnie) oraz w niektórych przypadkach również węzłów chłonnych miednicznych. Nic więc dziwnego, że operacja wiążąca się z usunięciem narządu rodnego budzi wśród pacjentek mnóstwo pytań dotyczących okresu rekonwalescencji, jakości życia seksualnego, czy deficytów w gospodarce hormonalnej. O tym jakie pytania najczęściej zadają pacjentki z rozpoznaniem raka endometrium przez zabiegiem radykalnej histerektomii rozmawiamy z dr n. med. Maciejem Olszewskim – ginekologiem onkologiem specjalizującym się w wykorzystaniu chirurgii minimalnie inwazyjnej w leczeniu nowotworów ginekologicznych.

Operacyjne leczenie raka endometrium – którą metodę zabiegową wybrać?

W Polsce klasyczną techniką zabiegową wykorzystywaną w leczeniu nowotworów ginekologicznych jest chirurgia otwarta polegająca na rozcięciu powłok brzusznych. Rozległy zakres operacji i dostęp do jamy brzusznej metodą otwartą niesie za sobą ryzyko dużej utraty krwi i niekiedy konieczność transfuzji, uciążliwe dolegliwości bólowe oraz znacznie dłuższy czas rekonwalescencji. Leczenie operacyjne w raku endometrium to niewątpliwie potężna ingerencja w kobiecość, dlatego tak ważne jest, aby operację przeprowadzić w możliwie najmniej inwazyjny sposób, ale i z największą precyzją. Wszystkie te atuty posiada chirurgia małoinwazyjna, pod postacią laparoskopii klasycznej lub z użyciem robota da Vinci. Wykorzystanie technik małoinwazyjnych to nie tylko możliwość uniknięcia rozległego nacięcia skóry, a co za tym idzie blizn operacyjnych, ale również redukcja powikłań i uszkodzeń newralgicznych struktur i nerwów w obrębie miednicy mniejszej, dzięki niebywałej precyzji w preparowaniu tkanek. Zabiegi małoinwazyjne to również mniejsze dolegliwości bólowe oraz szansa na krótszą rekonwalescencję i hospitalizację, które pozytywnie wpływają na powrót pacjentek do normalnej aktywności życiowej i zawodowej po zabiegu. Ponadto wykorzystanie robota da Vinci w operacyjnym leczeniu raka endometrium jest możliwe u pacjentek otyłych co pozwala uniknąć problemów z gojeniem się ran, a przede wszystkim umożliwia dotarcie do miejsc trudno dostępnych w trakcie chirurgii otwartej, aby w jak najbardziej precyzyjny sposób wykonać limfadenektomię (wycięcie węzłów chłonnych) bez uszkodzenia okolicznych struktur anatomicznych.

Operacyjne leczenie raka endometrium a życie intymne po zabiegu

Operacyjne leczenie raka endometrium wiąże się z usunięciem narządu rodnego, co dla wielu kobiet oznacza poczucie utraty kobiecości, a co za tym idzie niepokój dotyczący jakości życia seksualnego. Warto jednak pamiętać, że poddanie się leczeniu operacyjnemu w przypadku raka endometrium to walka z chorobą i uzyskanie możliwości dalszego życia i czerpania przyjemności z wszelkich jego dobrodziejstw, w tym kontynuacja życia seksualnego. Problemem, jaki może pojawić się po operacji jest suchość pochwy, która jest przyczyną dyskomfortu podczas zbliżeń oraz dolegliwości bólowych. Suchości pochwy można łatwo zaradzić stosując preparaty na bazie kwasu hialuronowego, które przyczyniają się do regeneracji. Preparaty do higieny intymnej oraz wszelkiego rodzaju dostępne lubrykanty nie powinny być stosowane u kobiet po leczeniu operacyjnym raka endometrium. Po operacji może pojawić się początkowo dyskomfort w trakcie współżycia, związany ze zmianą architektoniki pochwy, obecnością zrostów pooperacyjnych i bólem operowanej okolicy. Niezwykle ważna w pierwszych miesiącach po operacji jest rozmowa z partnerem i dostosowanie formy życia seksualnego do powrotu do zdrowia. W miarę upływu czasu osiągnięcie satysfakcji z życia seksualnego jak najbardziej staje się możliwe. Przyczynia się do tego dobór odpowiednich pozycji, a także odpowiednie ukształtowanie relacji i psychiki.

Operacyjne leczenie raka endometrium a wcześniejsza menopauza 

W trakcie operacji z powodu rozpoznania raka endometrium usuwane są  oba jajniki a więc następuje zatrzymanie produkcji żeńskich hormonów płciowych co oznacza pojawienie się  objawów klimakterium. U pacjentek zaczynają więc występować objawy związane z przekwitaniem takie jak uderzenia gorąca, kołatanie serca, czy intensywne poty.  Usunięcie jajników oznacza również większe prawdopodobieństwo pojawienia się osteoporozy oraz ryzyka wystąpienia chorób układu sercowo – naczyniowego takich jak zawał serca. Niestety w przypadku kobiet z rakiem endometrium nie ma możliwości przeciwdziałania skutkom wcześniejszej menopauzy w postaci wdrożenia hormonalnej terapii zastępczej. 

Operacyjne leczenie raka endometrium a rekonwalescencja po zabiegu

Po zabiegu histerektomii, który przeprowadzony jest technikami małoinwazyjnymi takimi jak laparoskopia czy robot da Vinci, hospitalizacja pacjentek trwa kilka dni. Pełna rekonwalescencja i powrót pacjentek do formy sprzed operacji jest zdecydowanie krótszy po operacjach metodami małoinwazyjnymi niż klasycznej chirurgii. Do pół roku po zabiegu rekomenduje się unikanie ciężkiej pracy fizycznej,  w tym przede wszystkim podnoszenia przedmiotów przy jednoczesnym powrocie do aktywności fizycznej, która pozwala zapobiec pojawieniu się powikłań pooperacyjnych.

Zachowanie wstrzemięźliwości seksualnej zalecane jest w okresie ok.  4-6 tygodni po zabiegu. Warto pamiętać, że pierwsze intymne zbliżenia mogą przyczyniać się do pojawienia się uczucia dyskomfortu lub niewielkich dolegliwości bólowych, które u większości pacjentek ustępują samoistnie wraz z upływem czasu.

Program operacyjnego leczenia raka endometrium z wykorzystaniem robota da Vinci

Krakowski Szpital na Klinach uruchomił w marcu projekt operacyjnego leczenia raka szyjki i trzonu macicy z wykorzystaniem robota da Vinci, który dofinansowany jest z Funduszy Europejskich. W ramach programu przeprowadzonych zostanie m.in.  100 zabiegów w grupie pacjentek z rakiem trzonu macicy, a dzięki pozyskanemu dofinansowaniu ze środków unijnych dla pacjentek zakwalifikowanych do programu zabiegi będą całkowicie bezpłatnie. Do programu mogą zostać zakwalifikowane pacjentki, u których zdiagnozowano raka endometrium w pierwszym i drugim stadium choroby. Dodatkowymi kryteriami kwalifikującymi jest ocena stanu ogólnego pacjenta. Finalna kwalifikacja odbywa się w ramach Konsylium Onkologicznego, w którym bierze udział interdyscyplinarny zespół lekarzy: ginekolog onkolog, anestezjolog jak i inni specjaliści. Badaniami wymaganymi do kwalifikacji udziału w programie są wyniki badania tomografii komputerowej (TK) miednicy mniejszej i jamy brzusznej oraz wynik badania histopatologicznego potwierdzającego raka trzonu macicy.

Informacje dla pacjentek zainteresowanych wzięciem udziału w programie 

Pacjentki zainteresowane udziałem w programie mogą skontaktować się:  

• bezpośrednio z Koordynatorem ds.  Opieki nad Pacjentem – panią Elżbietą Kiszka (tel: 785 050 531, mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.), która udzieli Paniom wszelkich, wyczerpujących informacji. Zapytanie można również skierować drogą elektroniczną na adres: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.,
• z pracownikami rejestracji  Szpitala na Klinach drogą telefoniczną na ogólnodostępne numery telefonu (12 267 40 64 lub 12 262 02 75), wtedy rozmowa zostanie przekierowana do Koordynatora ds.  Opieki nad Pacjentem lub na specjalnie dedykowany dla programu numer telefonu (12 200 20 25),
• dodatkowo można skorzystać z formularza zgłoszenia dotyczącego bezpłatnej konsultacji online (formularze dostępne są na stronach internetowych: https://www.szpitalnaklinach.pl lub https://zabiegidavinci.pl), do którego można  dołączyć wynik badań. W sytuacji kiedy pacjentka spełnia wstępne kryteria włączenia do badania, podczas konsultacji on-line otrzymuje ona szczegółowe informacje o projekcie.

Dr n. med. Maciej Olszewski – specjalista w dziedzinie ginekologii onkologicznej, certyfikowany operator robota Da Vinci. Dr Olszewski w swojej codziennej praktyce lekarskiej zajmuje się głównie diagnostyką i leczeniem chorób nowotworowych żeńskiego narządu rodnego, jak również specjalizuje się w chirurgii małoinwazyjnej leczenia nowotworów ginekologicznych. W Szpitalu na Klinach wykonuje bezpłatne zabiegi u kobiet dotkniętych rakiem endometrium (rakiem trzonu macicy) w ramach programu z dofinasowaniem z Funduszy Europejskich. 

Operacyjne leczenie raka endometrium a wcześniejsza menopauza

W trakcie operacji z powodu rozpoznania raka endometrium usuwane są oba jajniki a więc następuje zatrzymanie produkcji żeńskich hormonów płciowych co oznacza pojawienie się objawów klimakterium. U pacjentek zaczynają więc występować objawy związane z przekwitaniem takie jak uderzenia gorąca, kołatanie serca, czy intensywne poty.  Usunięcie jajników oznacza również większe prawdopodobieństwo pojawienia się osteoporozy oraz ryzyka wystąpienia chorób układu sercowo – naczyniowego takich jak zawał serca. Niestety w przypadku kobiet z rakiem endometrium nie ma możliwości przeciwdziałania skutkom wcześniejszej menopauzy w postaci wdrożenia hormonalnej terapii zastępczej.