Rak endometrium to najczęstszy nowotwór ginekologiczny w Polsce i krajach Unii Europejskiej. Niestety, w przypadku Polski mamy w nim do czynienia z pogarszającymi się statystykami, zwłaszcza, jeśli chodzi o umieralność. O tym, co należy zrobić, by poprawić tę sytuację rozmawiali eksperci podczas konferencji „Priorytety w Ochronie Zdrowia 2023”, która odbyła się w styczniu na Zamku Królewskim w Warszawie. W dyskusji udział wzięła m.in. prezes naszej Fundacji Anna Kupiecka.
Tematem, który zdominował dyskusję o nowotworach ginekologicznych podczas konferencji „Priorytety w Ochronie Zdrowia 2023” był rak endometrium. Stanowi on rosnące wyzwanie dla systemu ochrony zdrowia w Polsce, ze względu na pogarszające się statystyki dotyczące zachorowalności i śmiertelności. O oczekiwaniach pacjentek z rakiem endometrium mówiła Anna Kupiecka.
- Myślę, że oczekiwania pacjentek są takie, żeby one mogły mieć zaufanie do systemu, że są prawidłowo prowadzone przez system. Pacjentki mogłyby wymagać i oczekiwać, tego, żeby została przeprowadzona właściwa diagnostyka, która jest kluczowa, bo to ten status molekularny wskazuje na to, jaką można podjąć prawidłową ścieżkę leczenia. Pacjentki nie wiedzą, jak mają być leczone. Powinien być stworzony taki system i takie rozwiązania, żeby pacjentka trafiała na tę ścieżkę we właściwe ręce, dobrych lekarzy, tych specjalistów, którzy wiedzą, co mają z nią zrobić. Wszystkie ręce na pokład. Moim zdaniem powinniśmy dołożyć wszelkich starań, żeby te rokowania pacjentek w Polsce nie były na tyle gorsze, jak są w stosunku do innych krajów europejskich. Musimy nadążać, nie możemy pozwolić sobie na to, żeby pacjentki umierały niepotrzebnie, kiedy już dostępna jest immunoterapia, która zapewnia im całkowicie inną długość życia, inną jakość życia – skomentowała.
Na temat niekorzystnej epidemiologii i szacunków co do kształtowania się sytuacji w raku endometrium w kolejnych latach mówił prof. dr hab. Paweł Blecharz:
- Rak endometrium jest najczęstszym nowotworem w Polsce w krajach rozwiniętych, o którym dotychczas mówiliśmy dość mało, dlatego że w zasadzie wyniki leczenia były bardzo satysfakcjonujące, nowotwór dawał wczesne objawy, więc w większości przypadków jest diagnozowany na wczesnych etapach zaawansowania. Natomiast ostatnie lata pokazały kilka nowych zjawisk w obrębie tej choroby, o których warto powiedzieć. Najważniejszym z tych zjawisk jest rosnąca umieralność. Ta umieralność jest dla nas nie do końca zrozumiała – nie wiemy dlaczego tak się dzieje. Profil samej choroby nie do końca się zmienił, natomiast dane są jednoznaczne. – Jak zaznaczył prof. Blecharz, przyszłość również nie rysuje się w różowych barwach: w ciągu najbliższych 20 lat spodziewamy się wzrostu zarówno zachorowalności i jeszcze gwałtowniejszego wzrostu śmiertelności.
Jednym z tematów dyskusji był także proces leczenia leczenia raka endometrium. O tym, jak na ogół przebiega opowiedziała dr Anna Dańska-Bidzińska – Podstawową metodą leczenia po zakwalifikowaniu pacjentki jest leczenie chirurgiczne, czyli usunięcie narządu rodnego. Najbardziej preferowaną metodą obecnie jest chirurgia małoinwazyjna, czyli laparoskopia. Dalej postępowanie u chorej zależy od wielu czynników prognostycznych, czynników ryzyka nawrotu, które oceniamy w badaniu histopatologicznym w badaniach molekularnych. A wśród metod leczenia, które wykorzystuje się w rakach trzonu macicy, uzupełniających leczenie chirurgiczne jest i radioterapia i chemioterapia, hormonoterapia, a także w pewnych sytuacjach już w chorobie nawrotowej w poszczególnych typach molekularnych – immunoterapia.
Jak wskazała ekspertka, istotne wyzwanie dla procesu leczenia stanowią pacjentki, które już rozpoczęły proces leczenia, są po zabiegu, ale nie wykonano u nich odpowiedniej diagnostyki patomorfologicznej, molekularnej, przedoperacyjnej.
O tym, dlaczego odpowiednie oznaczenie typu raka endometrium ma tak istotne znaczenie, mówił prof. dr hab. Jacek Sznurkowski. Ekspert Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej wytłumaczył, że nie jest to choroba jednorodna i mamy do czynienia z 4 podtypami raka, które powinny być inaczej traktowane z perspektywy procesu leczenia. Istotne jest wypracowanie odpowiedniego standardu leczenia raka endometrium, dlatego PTGO opracowało nowe wytyczne, których publikacja ma nastąpić w najbliższych tygodniach.
- Stworzyliśmy rekomendacje oparte na sile dowodu naukowego, zgodnie zresztą z zaleceniami AOTM. Te typy molekularne, ta diagnostyka powinna być zdefiniowana albo w sposób kombinowany, czyli patomorfologiczno-molekularny albo bezpośrednio sekwencjonowaniem czyli nieco droższym sposobem. Ta diagnostyka ma ogromną przewagę na starcie nad dotychczasowym leczeniem – powiedział prof. Jacek Sznurkowski.
Udział w panelu wzięła również dr hab. Dagmara Klasa-Mazurkiewicz, która opowiedziała o nowoczesnych możliwościach leczenia nawrotowego raka endometrium. – Prowadzenie pacjentki z nawrotowym rakiem jajnika jest bardzo dużym wyzwaniem, ponieważ mamy już wiedzę, jak powinniśmy leczyć te pacjentki. Wiemy, które skorzystają – to jest ok. 30% pacjentek chorych na raka trzonu, które mogłyby skorzystać z immunoterapii. Natomiast stajemy przed bardzo dużym problemem. Mamy bardzo mało środków i możliwości, żeby je tak leczyć – powiedziała.
Jedną z pacjentek, która otrzymuje nowoczesną immunoterapię, dzięki pracy dr hab. Dagmary Klasy-Mazurkiewicz i jej wystąpieniu o możliwość leczenia w ramach procedury Ratunkowego Dostępu do Technologii Lekowych jest Elżbieta Zięba. Ona również zabrała głos w dyskusji, podkreślając, że to leczenie, które otrzymuje już od roku, uratowało jej życie. – Jeżeli chodzi o efekty leczenia, to czuję się bardzo dobrze. Żadnych skutków ubocznych do tej pory nie miałam. Bardzo dobrze się czuję, w ogóle nie odczuwam tego, że jestem chora – podkreślała.
Na zakończenie dyskusji głos zabrali przedstawiciele strony publicznej. Do udziału w pracach Agencji Technologii Medycznych i Taryfikacji zaprosiła Joanna Parkitna.
- Ponieważ rozpoczynamy prace nad wnioskiem refundacyjnym, to już teraz zapraszam wszystkich państwa do współpracy z Agencją, w ciągu 2 tygodni będziemy wysyłać zapytania do państwa ekspertów, do przedstawicieli organizacji pacjenckich, ale ja też zapraszam państwa na posiedzenie Rady Przejrzystości. Naprawdę głos pacjentów i głos ekspertów w posiedzeniach Rady ma ogromne znaczenie. I dla nas państwa głos i państwa dane będą bardzo ważne, więc serdecznie zapraszam.
W panelu dyskusyjnym „Nowotwory ginekologiczne kobiet” podczas konferencji „Priorytety w Ochronie Zdrowia 2023” udział wzięli:
Paweł Blecharz – Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie–Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie
Anna Dańska-Bidzińska – Szpital Kliniczny im. ks. Anny Mazowieckiej w Warszawie
Dagmara Klasa-Mazurkiewicz – Gdański Uniwersytet Medyczny
Artur Kowalik – Świętokrzyskie Centrum Onkologii
Anna Kupiecka – Fundacja OnkoCafe
Mateusz Oczkowski – Ministerstwo Zdrowia
Joanna Parkitna – Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji
Jacek Sznurkowski – Gdański Uniwersytet Medyczny
Krystyna Wechmann – Federacja Stowarzyszeń Amazonki, Polska Koalicja Pacjentów Onkologicznych
Elżbieta Zięba – pacjentka onkologiczna
Moderatorką dyskusji była Katarzyna Pinkosz
